لائف دی فُل سرکل ۔۔۔۔۔۔۔ مشتاق گاݙی

لائف دی فُل سَرکل

مشتاق گاݙی

اے 1990 دی ڳالھ ہے ۔۔۔ میں اوں ویلھے بی۔ اے کر چُکیاں ہم۔ گرمیں دے ݙوپہریں کوں اپݨے پیو نال گھر دی لَمی جاہ دی بیٹھک وچ ٻیٹھا ہم۔ او ویلھا میݙے پیو دے نراش  تے پریشان ہووݨ دا ویلھا ہئی۔ اُنہیں دے اپݨے شَبدیں وچ " سرائیکی لوک سانجھ اُتے سَنجھ آئی ہوئی ہے۔" اوں ویلھے لوک سانجھ دی ساری سنگت کھینڈو کھانڈ ہئی ۔۔ کُجھ اپݨے اَنتر وچ گُم تھی چُکئیے ہئین، کُجھ ہک ٻئے اُتیں مفاد پرستی تے موقع پرستی دے فتوے لائی کھڑے ہئین ۔۔ کُجھ دا خیال ہئی جو لوک سانجھ کوں سیاسی پارٹی بݨا ݙتا ونڄے ۔۔۔ کُجھ سروں لاتعلقی دی حالت وچ ہئین ۔ مُکدی مکاواں تاں سرائیکی دا کم ٹھپ تھی چُکیا ہئی۔  

ایں نراش ویلھے میݙا اپݨے پیو نال ہک ڈائیلاگ تھیا ۔۔ اساں کلہے ٻیٹھے ہاسے۔ میݙے پیو دا ترلا ہئی جو لوک سانجھ دا کوئی کٹھ تھی ونڄے۔ ایں سانگے میکوں اوں سنگت ناویں لکھے کئی خط پتر ݙتے جو او میں پوسٹ کر آواں۔ اُنہیں دی بے آرامی، پریشانی ݙیکھ میکوں کاوڑ لڳ ڳئی ۔۔۔ میں آکھیا: " تیکوں آرام نئیں آندا ۔۔ جݙاں کوئی کم کرݨ ای نئیں چاہندا اتے ہر ہک ٻئے دی ڄنگھ چھکی پئے تاں وت توں کیوں ایں کم دے پچھوں ہئیں۔"  اوں پُچھیا: " اچھا توں ݙس کیا کراں؟" میں ترنت ولدا ݙتا" " کتاب لکھو چا۔ سارا جیوݨ پڑھدا لکھدا رَیہیں ۔ گھر دی لائبریری بھری پئی ہے کتابیں نال ۔۔۔ کُجھ لکھ ویسیں تاں آوݨ آلے لوک پڑھسن۔"  اوں میکوں نجھا کنیں ݙٹھا اتیں کُجھ دیر پچھوں ولدا ݙتا: " سرائیکی دی لکھی کتاب کون پڑھسی؟ لوک کہیں ٻولی وچ اوں ویلھے پڑھدن جݙاں اوں ٻولی دی کئی تحریک ہووے۔ جے سرائیکی تحریک ای نہ ہوسی، سرائیکی ٻولی دے ودھارے دا کم ای نہ تھیسی، سرائیکی سُنڄاݨ دا پندھ اڳوں نہ ودھسی تاں کون پڑھسی اے لکھیاں کتاباں۔۔۔"  وت اُنہیں ہک ٻئی دلچسپ ڳالھ کیتی جیڑھی نہ ڄاݨ کیوں میݙے چیتے وچ کُھٻ ڳئی ہے۔ اُنہاں آکھیا: " کتاب لکھݨ پچھوں بندے دی نمہی نمہی اپݨی بقا دی خواہش ہوندی ہے۔ بندے دی اے بُھل ہوندی ہے جو میں نہ ہوساں تاں میݙا ناں ہوسی ۔۔۔ سکندر ادھی دنیا جیت کنیں مویا۔۔ اڄ سکندر دا ناں سارا جڳ جہان ڄاݨدے پر اوندے ناں دا اوندی ہوند نال کوئی سانگا نئیں بݨدا ۔۔۔ کتاب لکھݨ دی بجائے جیندے جی کُجھ لوکیں کوں جیکر سرائیکی دی لاڳ لا ویسوں تاں وت اے اڳلی پیڑھی ٹرسی۔ پندھ اڳونہاں تھیسی۔"

ایں چھک تاݨ وچ ہک سال گُذر ڳیا ۔ میݙا داخلہ قائد اعظم یونیورسٹی دے انتھروپولوجی ڈیپارٹمنٹ تھی ڳیا۔ میݙے پیو کوں تھولی خوشی تے ودھ اَرمان تھیا ۔ اوندا خیال ہئی جو میں مُلتان قانون دی ڈگری چا کراں تے وت وسیب وچ ریہہ سرائیکی دا کم کریندا رہواں ۔۔۔ اے ڳالھ میکوں او سدھی سدھی تاں نہ آہدا پر ولا پھیر مطلب ایہو بݨدا ہئی جو میں اسلام آباد لڳا ڳیم تاں اپݨے وسیب کنیں انج تھی سرائیکی دے کم کنیں نچنت تے بے پرواہ تھی ویساں ۔۔۔

جیوݨ دا پھیر وی عجیب ہوندے۔ ہک ھفتہ پیلھوں پورے 28 وریہیں بعد ہک اینجھا ای ہک ڈائیلاگ میݙا اپݨے جوان پُتر سوبھا گاݙی نال تھیندے۔ او اَڄ کل ٻاہروں دی ہک یونیورسٹی کنیں  پولیٹیکل سائنس وچ انڈر گریجویشن کریندا پئے۔ دھانسوں دھانسوں تھیوریاں ݙیندے تے وݙے وݙے لکھاریں دے ناں گھندے۔ جݙاں دی میں ڳالھ کریندا پیاں او رات دا ویلھا ہے۔ سوبھا کتھائیں ٻاہروں ویندا پیا ہئی۔ میں اونکوں آکھے جو اساں ملتان لوک سانجھ دا ہک کٹھ سِتری پئے ہئیں تے ایں سانگے میکوں ہک سنگتی نال ملݨے۔ توں میکوں اوندے گھر چھوڑی ونڄ ۔۔ اساں کٹھے گھروں نکھتے۔ اوں میں کنیں پُچھیا جو اڄ کل فیس بُک اُتے سرائیکیں وچ کیہاں جھیڑا لڳیا پئے ۔  میں تفصیل ݙسݨ لڳ ڳیم ۔ ساری ڳالھ سُݨ اوں آکھیا:  " بابا توں اے کیڑھے تھینک لیس (thankless) کم وچ پَھس ڳئیں؟ پچھلے ویہہ سالیں وچ جݙاں ݙیکھو کہیں ویلھے سُنڄاݨ کڈھدا پئیں ۔ کہیں ویلھے کہیں کٹھ، کہیں کانفرنس، کہیں ریلی کوں آرگنائز کریندا ودیں۔ اُتوں ڳالھیں مندے اُتر پوندن ۔ الزام لڳدن۔ کوئی ٻئے کم وچ لڳ ۔" میکوں اپݨے پیو نال کیتا او ڈائیلاگ کݙاھیں وی نہی بُھلیا ۔ میں سوبھا کنیں جھٹ پُچھیا : " توں ݙس ٻیا کیا کم کراں؟" ۔۔۔ اوں کہیں دیر مُتوں ٹھک ولدا ݙتا: " کوئی کتاب چا لکھ  ۔۔۔ اُستاد ہویں ، یونیورسٹی پڑھیندیں۔ لکھݨ پڑھݨ تیݙا کم ہے۔" میں وت اونکوں اپݨے پیو نال کیتا ڈائیلاگ سُݨایا تاں او کھل پیا اتے آکھُیس۔ " اے لائف تاں کݙاہیں کݙاہیں فل سرکل وچ سامہݨے آ ویندی ہے۔"

ساݙی اڳوں کُجھ  دیر بئی ڳالھ چلدی ریہی ۔ میں اونکوں ݙسیا جو جڳ مشہور سائیکالوجسٹ کارل جُنگ آہدے:  "ہر بندے دی پرسنیلٹی (مہاندر)  دا ہک پچھاواں ہوندے ۔ اے پچھاواں اوندی بیماری ہوندے پر جݙاں او پچھاواں سُرت سمجھ دے سوجھلے وچ آندے تاں او ہک تخلیقی قوت وی بݨ ویندے ۔۔۔ میں اپݨے پیو دے پچھاویں دی اول وچ ہاں ۔  توں اپݨے پچھاویں دی آپ سُنڄاݨ کریں" ۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔