ٻولی، تریمت بَھاونا اَتیں جنسی وِتھ
وقاص بلوچ
میری وولسٹون کرافٹ کنیں گھن کرائیں سیمن ڈی بووار تانڑیں سبھے تریمت بھاوݨیں (feminists) دا ایں گالھ اُتیں کٹھ ہے جو جنسی وِتھ کہیں طرانح فطری (biological) نئیں ہوندی۔ انہیں دا آکھݨ ہے جو جنسی وِتھ تے وَکھرپ دے پھپھڑن دا ہک وݙا کارݨ وَسوں تے اوندے ورتارے دی ٻولی ہوندی ہے۔
سَتر دے ݙہاکے وچ جݙاں مغربی دنیا اَتے امریکا وچ لسانیاتی مطالعات وچ ٻولی اَتے جنس (لینگوئیج اینڈ سیکس) کوں پرکھ پرچول وچ گھن آیا ڳیا تاں لینگوئیج اُتیں کم کرݨ آلیں تریمت بھاوݨیں (فیمنسٹس) ٻولی دے کیتی کرت کوں جنسی وتھ تے کھرپ دا مُنڈھ آکھیا۔ ایں سانگے ٻہوں ساریں تریمت بھاوݨیں (فیمینسٹس) دی دلچسپی ایں سَمسیا وچ ودھ ڳئی جو کیویں کہیں وسوں تے اُوندی ٻولی دا جنسی وِتھ تے وَکھرپ اُسارݨ تے ودھاوݨ وچ کردار ہوندے؟
ماہرِ لسانیات ٻولی اَتیں ساݙی سمجھ بوجھ دے آپت دے سانگے کوں ݙو درجیں وچ ونڈیندن۔ انہیں ݙوجھے درجے کوں "مائیکرو درجے" دا ناں ڈِتونے جیہرا عام ٻول چال وچ ورتیندے۔ جݙاں جو پیلھا درجہ جیہرا ٻہوں اہم اے، او "میکرو درجہ" سݙویندے۔ اینکوں اداریں وچ ورتیجݨ آلی سٹینڈرڈ ٻولی آکھیا ونج سڳدے۔ اے ہک سلہاڑ دی طرانح کم کریندی ہے۔ اے زبان دے ڈھنگ ڈھالے دا اَیرا بدھیندی اے۔ جینجھا تأثر اے پیدا کریسی، ٻولی اونکوں "مائیکرو درجہ" اُتیں اختیار کر گھنسی۔ مائیکرو درجہ ہک سطحی درجہ ہے۔ اِتھاں تریمت جُوان دے وکھرپ تے آپت دی وتھ کوں سمجھݨ سُوکھا ہے، کیوں جو ایں وکھرپ دی سُدھ ٻُدھ ساکوں اپݨے روز ݙیہاڑے دے جیوݨ وچ جھلݨی پوندی ہے۔ اتھاں مرد کوں پیلھی صنف (جینڈڑ) اَتے تریمت کوں ݙوجھی صنف (جینڈر) سمجھیا ویندے۔ مرد کوں بہادر، دلیر، گبھرو بݨا ݙتا ویندے۔ اوندے اعصاب کوں ہک نمونہ بݨا کنیں پیش کیتا ویندے۔ جݙاں جو تریمت کوں نازک جہیں احساسات رکھݨ آلی ہک گُݙی وانگ ݙ ٖکھایا ویندے۔ اصل وچ "میکرو درجے" اُتیں ادارے یا سلہاڑاں سرگرم ہوندن جیہرے ایں سوچ کوں چھوٹے درجے اُتیں ودھارا ݙیندن۔ ݙ وجھے لفظیں وچ "مائیکرو درجے" دی سوچ دی لغام اُنہاں "میکرو درجے" دے سلہاڑیں اَتیں اداریں دے ہتھیں ہوندی ہے۔ ٻہوں پیشے ہن جنہیں وچ عُہدیں دے ناں اینجھے ہِن جیہرے چھڑی مرد دی نمائندگی کریندن تیں اِتھاں تریمت دے ناں کوں سروں ٻاہروں کڈھ ݙتا ویندے، جیویں جو اے پیشہ چھڑا ہکڑی جنس کیتے ہووے اتیں او وی مرد ۔ "چیئرمین"، "ورک مین"، "فور مین"، کجھ نوکریں تے عُہدیں دے اینجھے ناں ہِن جنہیں وچ تریمت دا ناں تھاں ای نئیں ہوندا۔ کجھ نوکریں یا پیشیں دے ناں اینجھے ہِن جتھاں پیلھی وار سُچیندے ہوئیں کݙاہیں تریمت ساݙے چیتے وچ ای نئیں آندی۔ جیویں جو "ڈرائیور، کھڈاری، لکھاری" وغیرہ۔ ساݙی ہر لکھت وچ ، ہر کتاب وچ جتھاں جنس نشابر ناں تھیندی ہووے، اَساں اُتھاں چَھڑا مرد ای مرُاد گھندوں۔ کجھ لوظ اینجھے ہِن جنہیں وچ جنس کھینڈو کھانڈ نئیں ہوندی ( Non-generics)، بَھل اُنہیں دے ورتارے وچ وی ساݙی عملیت ساکوں محسوس کرویندی ہے جو اِتھاں مرد ای مُراد ہوسی۔ جیویں جو میں آکھاں "او ٻال پَندھ وچ ٻنہیں ٻالیں کوں پچھوں چھوڑ گئین"۔ اِتھاں لفظ "او" توڑے جو غیر جنسی لوظ ہے پر ساڈی عملیت (pragmatics) ساکوں مرد دے معنی دی پاسیوں گِھن ویندی ہے۔ ایندا کارݨ اے ہے جو ساݙی عملیت دا سانگا وَسوں دے مزاج تے وچاریں نال جڑیا ہویا ہوندے۔
کیمرون ہِک ماہر لسانیات ہئی جئیں جنسی لغت کولوں جان چھڑاوݨ دا خیال ݙتا۔ اُوں ایں تصور کوں "لغاتی سُتھریما (verbal hygiene) دا ناں ݙتے۔ الما گراہم ہِک ٻیا امریکی ماہر لسانیات ہئی جئیں ایں وچار کوں امریکی موروثی ڈکشنری سَتھݨ دے روپ وچ وَدھایا۔ اِنہیں ݙوھیں دا سَدھا سَنواں ارتھ غیر جنسی ٻولی دا ودھارا ہئی۔ اَنہیں اِتھاں "میکرو درجے" اُتیں چالو نوکریں تے عہدیں دے ناں وٹاوݨ دا اِہر کیتا جیویں جو "چیئر مین" کو لغت ءچ مِسا کنیں اوندی جاہ تیں "چیئرپرسن" گھن آئن۔ اینویں "فائر مین" کوں مِسا کنیں "فائر فائٹر" گھن آئن اتھوں اَساں اے سمجھ سڳدوں جو جے تائیں "میکرو درجے" اُتیں ٻولی کوں غیر جنسی نہ بݨیسوں تݙاں تائیں وسوں وچ جنسی وِتھ تے وَکھرپ رہ ویسی۔
No comments:
Post a Comment