میرداد پَردہ چاک تھی پَردیں اتیں مُہریں دی حقیقت ڳلہیندے

[Translation of the chapter one of the book; Mikhail Naimy (1948) The Book of Mirdad: A Lighthouse and a Heaven, Sader's Liberary, London)

میر داد پَردہ چاک تھی پَردیں اَتیں مُہریں دی حقیقت ڳَلہیندے

ںیروندا: اٹھے فقیر شام دے جُنڄ کیتے کَٹھے ہئیں۔ میر داد چُپ چُپات انہیں دے حُکم دا تانگھی بݨ ہک پاسیو کھڑا ہا۔ اوں سنگت دی ہک پُراݨی ریت ہئی جو اپݨی ڳالھ مُہاڑ وچ " مَیں" دا شبد نہ ڳلہیسن۔ پر اوں ݙینہہ فقیر شمادم اپݨا وݙپ ݙکھاوݨ کیتے اپݨی کیتی کرتی اُتے پُھتیندا ٻیٹھا ہا۔ اوں ٻہوں ساریاں مثالاں ݙتیاں جو کیویں اوں نوح دے ٻیڑے (والیں)[1] دی مال مݙی اتیں آدر ودھائے ۔ ایں ڳالھ مُہاڑ وچ او ولال ولا شبد "میَں" ڳلہیندا ریہا جیندی جو ہَٹک ہئی۔ ایں کم کارݨ اوندے فقیر سنگتی مِکایون اوندی کپڑ چھانڈ کیتی، جیندے نال اے بحث چھڑ پئی جو اے "مَیں" دا شبد نہ ٻولݨ دی ریت دا ارتھ[2] کیا ہئی اتیں اینکوں کئیں رواج ݙتا۔۔بابا نوح یا اوندے پیلھے ٻیلی سام۔ ڳالھ مُہاڑ وَدھدی ڳئی، معاملہ الزام بازی کنیں اڳوں ٹپ ہک اینجھے جھیڑے تائیں پُڄ ڳیا جیندے وچ سوچے سمجھے مُتوں ٻہوں کُجھ اَلایا ٻولیا ویندے۔

ایں ڳڑدھال کوں کِھل ٻٹ وچ مُکاوݨ کیتے شمادم میرداد دُو منہ کیتا اتے طنز نال آکھیا:

"چُپ کرو، ساݙے نال ہک مہا پُرش  کھڑے۔ میرداد ساکوں ݙسیسی جو لفظیں دے ایں گورکھ دھندے کنیں اَساں کیویں نکل سڳدے سے۔"

اَساں سبھے میرداد دو ݙیکھݨ لڳ پئے۔ ساݙے کیتے اے ہک حیرت اتے خوشی دی ڳالھ ہئی جو پچھلے ست وریہیں وچ پیلھی واری میر داد اپݨا مُنہ کُھولا تے اَلاݨا۔

میرداد: میݙی نوح دے ٻیڑے دی سنگت! شمادم دی اے اِچھا جیڑھی اوں کھل ٻٹ وچ ݙسی ہے، اے ہک اݨ ڄاتی وچ میرداد دی پیلھوں کنیں ڳِݨی مݨی چِنت ہئی۔جݙاں دا میرداد ایں ٻیڑے آلیں نال رلئے، اِیں ویلے اتیں جاہ دا چُݨاؤ پیلھوں کنیں تھی چُکیا ہئی۔ اے ڳالھ متھیج چکی ہئی جو میرداد کیویں اپݨیاں مُہریں بَھن، پردہ چاک تھی اَپݨے آپ کوں تُہاݙے اتیں دنیا دے سامہݨے ظاہر کریسی۔

سُت مُہریں نال میر داد اپݨا مُنہ سِیتی رکھیا۔ ست پردیں وچ میرداد اپݨا مُنہ لُکایا، تاں جو او تُہاکوں اتے دُنیا کوں جَاہی سَمے جݙاں تُساں  تیار ہوؤ، اے سِکھاوے جو اپݨے تھوݙیں اُتیں لڳی مُہر کیویں بَھنو اُتیں کیویں اپݨی اَکھیں دے پردے چاک کرو اتیں وت اپݨی پوری شان نال اپݨے آپ کوں اپݨے سامہݨے ظاہر کرو۔ تُہاݙے اَکھیں اُتیں چِتا دے ٻہوں سارے پردے ہن۔ ہر شے جیڑھی تُساں ݙیہدے وے او ہک پردہ ہے۔ تُہاݙے تھوݙیں اُتیں ٻہوں ساریاں مُہراں لڳیا ہوئین۔ ہر لفظ جیڑھا تُساں اَلیندے ہاؤ او ہک مُہر ہے۔

شئیں دی چاہے جو ونکی اتے شکل ہووے، کیا او سبھی پردے اتیں ٻدھݨے نئیں؟

اتے شبد ۔۔۔۔ کیا او اَکھرش اتیں اَلا وچ مُہر بند نئیں؟ کیویں تُہاݙے تھوݙ، جیڑھے جو آپ ہک مُہر ہِن، کوئی اینجھی ڳالھ کر سڳدن جیڑھی مُہر نہ ہووے۔ 

اَکھیں پردہ تاں ݙے سڳدن پر پردہ چاک نئیں کر سڳدیاں۔

 تھوݙ مُہر تاں بݨ سڳدن پر مُہر بَھن نئیں سڳدے۔

اِنہیں ݙوہیں شئیں دی طلب نہ رکھو۔ اے ساݙے شریر دے کُجھ کھنڈیں[3] دا کرت ہے جیڑھی او چنڳی  تراویں کریندن۔پردے تاݨ، مُہراں مار ساکوں او سݙ مریندن جو آؤ ݙیکھو پردے دے پِچھوں کیا ہے؟ اتیں ایندی ٹوہ لاؤ جو مُہریں دے ہیٹھوں کیا ہے؟ 

اِنہیں مُہرں کوں بَھنݨ کیتے تُہاکوں ہک اینجھا تھوݙ چاہیدے جیڑھا تُہاݙی نک دے ہیٹھوں ماس دا او ٹوٹا نہ ہووے جیندی تُساکوں ڄاݨ ہے۔ جے تُساں ٻنہیں شئیں کوں سِدھا ݙیکھݨ چاہندے ہاؤ تاں پیلھا کم ہے جو اپݨی دید سِدھی کرو۔ اے چھڑا تُساں اپݨی ایں اَکھ نال نہوے کر سڳدے بلکہ ایندے ذریعے تُساں اینویں ݙیکھو جو سبھے شئیں اپݨے پروبھ وچ تُساکوں ݙیکھیجن۔

اپݨے ٻنہیں شَبدیں دی سِدھ کیتے پیلھوں اپݨے تھوݙیں اتیں ڄبھ نال سِدھا ٻولو۔اے کم چھڑا تھوݙیں اتے ڄبھ نال نئیں تھی سڳدا پر اُنہیں دی ورتارے نال تُساں سبھے شَبدیں کوں اُنہیں دے پروبھ سودھا ٻول سڳدے ووے۔ جے تُساں سِدھا ٻولیسو اتیں ݙیکھسو تاں تُہاکوں اپݨے آپ دے سوا کُجھ وی ٻیا نہ ݙسسی۔ تُساں اپݨے سوا کہیں ٻئے بارے نہ ڳلہیسو۔ کیوں جو سبھے شئیں اتے شبدیں اندر، اُنہیں دے پروبھ سودھا تُساں آپ ہی ݙیکھݨ ہار اتے ٻولݨ ہار  ہوندے ہاؤ۔

جے اے دنیا تُساݙے کیتے چیتا گردان کر ݙیوݨ آلی ہک ٻُجھارت ہے تاں ایں کارݨ جو تُساں آپ ہک عجیب و غریب ٻجھارت ہاؤ۔ جے تُساݙی ٻول چال بُھول بَھلیاں ہے تاں ایں کارݨ جو تُساں آپ اینجھی بھُول بَھلیاں ہاؤ۔ شئیں جیویں ہِن، اُنہیں کوں کلہا چھوڑ ݙیوؤ۔ اُنہیں کوں وٹاوݨ دے جھمیلے وچ نہ پوؤ۔ شئیں انوویں ݙسدن جینویں تُساں اُنہیں کوں ݙیہدے ہاؤ۔ تُہاݙی ݙتی دید اتے ٻول مُتوں او خود آپ نہ ݙیہدن نہ ڳلہیندن۔ جے او سخت ٻول ٻُلیندن تاں اپݨی ڄِبھ کوں تاڑو۔ جے اُنہیں دی ݙکھالی بدصورت ہے تاں کلہا اپݨی دید دو بھالو۔

شئیں کوں نہ آکھو جو او بے پردہ تھیوݨ۔ اپݨے آپ دا پردہ چاک کرو اتے شئیں ظاہر تھیوݨ لڳ پوسن۔ اپݨی مُہر بھنوں تاں سبھ جڳ دیاں مُہراں بھنیڄ پوسن۔ اپݨے آپ دی مُہر بھنݨ اتیں اپݨا پردہ چاک کرݨ دی کُنجی ہک شَبد ہے جیڑھا ہر ویلھے تُساݙی ڄِبھ اُتے راہندے۔ سبھے شَبدیں وچوں اے سبھ توں لُنڈا پر مہا شَبد ہے۔میر داد اینکوں "پَھپھوٹ شبد[4]" دا ناں ݙتیا۔

نیرودا: گُرو اپݨی ڳالھ وچ وِتھ ݙتی؛ ہک ݙونگھی چُپ کہیں تانگھ دی طرانح چودھاروں کھنڈ ڳئی۔ چھیکڑ وچ مِکیون  بےچِنت اُٻالہہ نال الاݨا۔

مِکیون: ساݙے کن اُوں "شَبد" کوں سݨن کیتے سِکدن۔ ساݙے دل اُوں کُنجی دی چاہ رکھدن۔ ٻول، ساݙی اَرداس ہے میر داد، ٻول۔

(ٻولی وٹار شاکا ہاری)

---

  Ark  …… نوح دا ٻیڑہ [1]

[2]  ارتھ۔ ۔۔۔۔۔۔۔۔ purpose

[3]  کھنڈ۔۔۔۔۔ part

[4]  پُھپھوٹ شَبد۔۔۔۔۔۔ Creative Word