Makhmoor Qalnadry: A Spontaneous Poet۔۔۔۔ Waqas Baloch

Makhmoor Qalnadry: A Spontaneous Poet

وقاص بلوچ

(مخمور دیاں نظماں میݙے ذہن دے انرجی زون کوں قوت ݙیندن تاں اے نظماں میں ݙینہہ رات وِرد کریندا رہ وینداں)

ادب وچ رومانویت تحریک دا بابا ورڈزورتھ آہدے شاعری تِند و تار جذبات دا ابڑغتی وِٹیج ونڄݨ ہے، ایندا منڈھ او احساسات ٻدھیندن جیہرے شانتی وچ کٹھے تھیندن۔ ایں تعریف کوں ݙیکھوں تاں ورڈزورتھ دے آپݨے علاوہ بہوں گھٹ شعرا پورے لہسن۔ اگر ایں تعریف کوں حق منیا ونجے تاں مخمور قلندری ایں تعریف دا بھرپور مزاج رکھدے۔ مخمور دی شاعری وچ چھڑے جذبات ہِن احساسات ہِن۔ ورڈزورتھ اے ڳالھ اوں ویلھے کریندے جݙاں انقلابِ فرانس، امریکہ دی آزادی دی تحریک اَتے سائنسی تے صنعتی انقلاب توں بعد انسانی موضوعی اقدار دی نفی پئی تھیندی ہئ۔ انسانیں دی جاہ مشیناں پیا گھندیاں ہَن، ہر شے کیلکولیٹ پئی تھیندی ہئ۔

ورڈزورتھ انگریزی ادب وچ رومانویت (فطرت، تخیل، جذبات، جمالیات وغیرہ نال آہنگ لٹریچر) گھن آوݨ چاہندا ہا۔ موضوعیت گھن آوݨ چاہندا ہا۔ انویں اَڄ دے برق رفتار دور وچ جتھاں انسانی اقدار تے سر مستی کتھائیں ڳل ڳئی ہے مخمور اتھاں ولا احساسات دا شعور ڈیوݨ چاہندے۔ اڄ جتھاں ہر شے کوں سائنسی ریشنلزم نال تولیا ویندا پئے اتھاں مخمور جذبیں دی ڳالھ کریندے۔

مخمور دے احساس شانتی وچ کٹھے تھیندن ولا نِتر کیں ٻاہرو نکلدن۔ مخمور ورڈزورتھ دے مسلک اتیں ہے ساکوں ݙسیندے جو شاعری تخلیقی شے ہے، ایندے کیتے سماجی رویے خاص ضروری کینی۔ ہر بندہ ایکوں آپݨے مزاج نال ورتیندے۔ شاعری وچ صرف انفرادیت ہوسی تاں شاعری چنڳی تھیسی۔ شاعری اجتماعی چیتے دا ناں نئیں۔ اے صرف فرد دے سکوت وچ حواس کٹھے کرݨ دا ناں ہے کہ فرد کلھا تھی کیں کیا سچیندے، اوندے حواس دی اوندی ذات نال کیݙی سنگھت ہے۔ جیویں شراب دا خمیر نال، موسیقی دے آلات دا ارتعاش نال سانگا ہے، سِجھ دا تپش نال اَتے پھلیں دا خشبو نال ایویں مخمور دی شاعری دا صرف شعریت نال سانگا ہے۔۔۔

میڈے نیناں کوں تس درشن دی

کوئی تس ہے اندر ٹردی ہے

کوئی درشن ہے جیہرا کرݨا ہے

کوئی ڳول ہے ڳول ہمیشہ توں

کوئی پَک ہے وہم دے ٻکل وچ

کوئی وہم ہے سامہݨے ݙسدا پئے

کوئی خواب ہے خواب اچ ہر شے ہے

کوئی نیندر اے خواب توں خالی ہے

کوئی ظاہر آڑ اچ باطن دی

کہیں روپ اچ آپ نظردا نئیں

ہر روپ اچ آپ نظردا ہے

کوئی ہے تاں سہی جیہرا ڈسدا نئیں

جئیں رنگ بھرے ہِن پراں وچ

جئیں کیڑا پالیا پتھر وچ

جئیں مرلی دے وچ سُر پاتے

جئیں گرو چیتے گُر پاتے

جئیں سِپی دے وچ دُر پاتے

کوئی سادھو دور پکارے وو

کوئی ہے تاں سہی جیہرا ݙسدا نئیں

جیہرا ݙسدا نئیں کوئی ہے تاں سہی

کیوں تس نئیں وسمی نیناں دی

شاہ جی پاݨی

خیر گڑھ توں ݙیراوڑ تائیں

ݙیراوڑ توں چانݨا تونڑیں

روہی دے وچ

رُلدے رہ ہیں

سِر وچ ریت اے

اکھیں اچ ریت اے

روہی اندر اساں روہی ساڈے اندر

تریہہ ہے مرشد

جی بھگت سئیں پاݨی حاضر

پاݨی حاضر

شاہ جی پاݨی

پوری روہی چھاݨ کیں آۓ ہیں

وݨ وݨ نال الیندے رہے ہیں

پیر فرید دی روہی اندر

ٹولھے تلے

سہی دی سِک وِسما کے آۓ ہیں

کہیں ٹوبھے وچ پاݨی کونی

کتنا سیک سڑیہہ ہے مرشد

تریہہ ہے مرشد

جی مخمور قلندری صاحب

پاݨی حاضر، پاݨی حاضر

شاہ جی صیب

مرید کوں آکھیے

پاݨی گھن آ

پاݨی آ گئے

ہکے جگ وچ کٹھا پاݨی

جگ دے نال گلاس الگ ہن

اتنی کاوڑ۔۔۔ اتنی نفرت

میں نئیں پیندا

میں نئیں پیتا

پاݨی کیویں کافر ہویا

اتلیں ݙو نظمیں کوں ݙیکھ کیں میں ہک ڳالھ ٻئی آکھݨ چاہساں کہ مخمور اِتھاں آپݨے ذہن نال، خیال نال، آپݨے جذبات دی ترجمانی پیا کریندے۔ اور ہک نظم وچ مختلف بحراں ورتیندے۔ ایں ورتارے کوں اساں جیکر مغربی لٹریچر دی عینک لا کیں ݙیکھوں تاں ایکوں اساں ode آکھسوں۔ ایہ سرائیکی وچ ہِک غیر روایتی طریقہ ہے جیہرا مخمور زبان کوں دان پیا کریندے۔ ایہ زبان وچ ودھیک سݨہپ گھن آوݨ دا رویہ ہے جیندی ضرور تعریف کرݨی چاہیدی ہے۔

میں جڈاں شاعری پڑھی ہے میکوں معکوسی شاعری (palindromic/mirror poetry) آپݨی اور چھِکیندی ہے۔ اینجھی شاعری جیندے وچ لفظ یا حرف یا سطراں اُپٹھیاں آپ کوں دُہراون اوکوں معکوسی شاعری آکھ سگدوں۔ ایکوں پڑھݨ نال ہمیشہ زبان کوں راحت تے دل کوں مٹھاس محسوس تھئ ہے۔ مخمور اینجھے شعر وی ورتا کیں آپݨی نظمیں کوں ہک نیچرل جمالیات بشکیندے۔ انہیں دی ہک کافی دا معکوسی شعر ڈیکھو

ساݙی چوڳ دا وارث اللہ، اللہ چوڳ دا وارث

اللہ چوڳ دا وارث، ساڈی چوڳ دا وارث اللہ