عزیز شاہد ۔۔۔ شاعر ہک تخلیق کار

عزیز شاہد ۔۔۔ شاعر ہک تخلیق کار  

(فداحسین گاݙی)

شاعر لفظیں دے ورتارے نال لفظیں کوں اشارے دی حیثیت کنیں اُچا کرکے استعارہ دی حیثیت وچ وَرت کنیں، لفظیں کوں ننواں ابلاغ، ننواں مفہوم ݙے کنیں معنیں دی ننویں دُنیا تخیلق کریندے۔ مثال کیتے عزیز شاہد دی ایں نظم کوں گھندے ہَئیں۔

ٻَیڑیاں ساڑ سُوا کر چھوڑین

کُجھ نئیں چھوڑیا پَلے

کیا وَنگاں کیا وال وَلانگے

کیا مُندریاں کیا چھلے

ویڑھ سُوا کوں لُوڑھ ݙتا اے

وَہندی سِیڑھ دے رَلے

کون پچھو تے وَلے

ہُݨ تاں ہک بے اَنت طلب دا

تھل اے پیریں تَلے

کون پچھو تے وَلے

ایں نظم وچ ٻیڑیاں ‘ وَنگاں ‘ مُندریاں ‘ چھلے اَپݨے لُغاتی معنیں وچ نئیں ورتیئے ڳئے،  نہ وَہندی سِیڑھ اَتے تھل دا او مفہوم ہے جیڑھا اِنہیں دا لُغات وچ ݙتا ڳئے ۔ ٻیڑیں ‘ ونگیں ‘ مُندریں ‘ چَھلیں کنیں  مُراد اسباب ہے اَتے وَہندی سیڑھ کنیں مُراد ایں اسباب ‘ ایں سامان دی تباہی اَتے بربادی ہے ۔ اے سبَھ کُجھ ہک عزم‘ ہک ارادہ ‘ ہک طلب واسطے کیتا ڳئے اَتے طلب دے وچ ثابت قدمی کیتے ایں سامان کنیں جی چُھڑایا ڳئے ۔ تھل دا ݙکھ کشالے جیڑھا جو شاعر ایں عزم واسطے برداشت کرݨ لو تیار ہے ۔ ایں ننویں انداز وچ لفظیں کوں وَرت کنیں خیال دی ہک ننویں دنیا خلق کیتی ڳئی ہے ۔ اینویں عزیز شاہد دی ہک ٻئی لائن !

ساوݨ مینگھ مَلہاراں مُوسم

جنگل ٻیلے وَسوں

آ سانول وَل وَسوں

ساوݨ ‘ مینگھ ‘ ملہار ‘ مُوسم جنگل ‘ ٻیلا جے اپݨے لغاتی مفہوم وچ ورتیے ونڄن ہا تاں اے لفظ اشارہ دی حیثیت رکھݨ ہا ۔ ہُݨ اے لفظ شادابی ‘ خوشحالی دا استعارہ ہِن ۔ ساݙے کلچر وچ ساوݨ ‘ مینگھ ملہار اَتے جنگل ٻیلے کوں قدیم کنیں ہک خاص حیثیت رہی ہے ۔ اے او کلچر ہے جݙاں ساوݨ وچ مینہہ تھیون ہا ‘ دریا چڑھن ہا ‘ کانہہ ٻیلے وچ ساوے  ہوون ہا  اَتے مہاڳاں چھڑکے کھیر دے لوٹے ݙیون ہا اَتے اے کھیر مکھݨ لوکیں دی خوشحالی دا موجب بݨن ہا ۔ انہیں لفظیں دے پچھوں جیڑھی روایت ہے او   پیلھے کنوں شاعری وچ ورتیندی آندی پئی ہے۔ اوندے سہارا گھن کے عزیز شاہد انہیں کوں استعارے دے طور ورتیئے ۔ لفظیں دا اے جذباتی اَتے تصوراتی رویہ اِنہیں دے استعاراتی استعمال دی وجہ کنیں پیدا تھئے اَتے ساݙے اندر خوشی اَتے خوشحالی دی سِک اَتے سدھر پیدا کرکے سانول نال وَل وَسݨ دی خواہش پیدا کیتی ہِس۔ لفظیں دا ایہو ورتارا شاعر دی تخلیق کاری ہے۔ ایہا تخلیق کاری زبان کوں وسعت ݙیندی ہے۔

دراصل ڳالھ کنیں ہَٹ کے استعاریں دی اپݨی ہک روایت ہوندی ہے ۔ بدلیں صورتیں وچ روایت دی صورت وی بدلݨی پوندی ہے ۔ وقت لفظیں کوں ننواں تناظر ‘ زبان کوں ننواں لب و لہجہ ݙیندے۔ اے لب و لہجہ استعاریں دے ورتارے دا نتیجہ ہوندے ۔ جے استعارے ننویں وقتیں وچ پُراݨے ورتئیے ونڄن ‘ وقت دے خیالات نہ جذب کیتے ونڄن‘ ننویں خیالیں دے مطابق زبان کوں ننواں آہنگ نہ ݙتا ونڄے تاں زبان دی ترقی رُک ویندی ہے ۔ وَت مدتیں تئیں کھنڈر‘ کھنڈر اِی رہندن ۔ پَر اے تاں نشان ہوندن جو اِتھاں کݙاہیں آبادی ہوندی ہئی ۔ اَڄ دی آباد کاری دا موجب نئیں ہوندے۔ خیر اے تاں ڳالھ ہئی جو جے زبان کوں وسعت نہ ݙتی ونڄے تاں زبان چُڑھدیں چُڑھدیں مَر ویندی ہے ۔ اے نہ جیوݨ وات ہوندی ہے نہ مرݨ وات ۔ جے سِرے کنیں کہیں زبان کوں نہ مَنیا ونڄے ‘ نہ لکھیا ونڄے،  نہ پڑھیا ونڄے تاں اُوں زبان دا کیا بݨدے؟ زبان دے ٻولݨ آلے شاید کجھ ݙس سڳن یا صحیح جواب تخلیق کار ݙے سڳن۔